Hipoglikemia, zwana też “zespołem przedwczesnego starzenia”, jest jednym z najbardziej powszechnych problemów zdrowotnych w krajach cywilizowanych. Dzieje się tak dlatego, ponieważ kraje te posiadają specyficzny sposób odżywiania, który jest bogaty w cukry proste, zawiera sporo rafinowanych węglowodanów złożonych, a także produktów zwierzęcych. Zazwyczaj dieta ta, jest całkowicie pozbawiona błonnika, a zwarty w niej cukier, bardzo szybko przedostaje się do krwi.
Efektem czego, jest wyrzucenie przez trzustkę dużych ilości insuliny do krwioobiegu. Insulina z kolei powoduje obniżenie poziomu cukru do tego stopnia, że spada on poniżej normy.
Spis treści
- Hipoglikemia jest zatem stanem, w którym we krwi człowieka następuje znaczące (patologiczne) obniżenie stężenia glukozy.
- Wyróżnia się 3 rodzaje hipoglikemii:
- Przyczyny hipoglikemii
- Objawy hipoglikemii
- Przyjmuje się, że stężenia glukozy niższe niż 70 mg/dl, wywołują rozwój hipoglikemii.
- Ciężka postać niedocukrzenia może prowadzić do rozwoju poważnych zaburzeń w ośrodkowym układzie nerwowym np. wystąpienie zaburzeń rytmu serca, drżenie rąk, utrata przytomności, zaburzenia oddychania, a nawet śpiączka.
- Objawy niedocukrzenia
- Stężenie glukozy
- Jak zapobiegać zbyt dużym spadkom poziomu cukru we krwi?
- Leczenie hipoglikemii
Hipoglikemia jest zatem stanem, w którym we krwi człowieka następuje znaczące (patologiczne) obniżenie stężenia glukozy.
Wyróżnia się 3 rodzaje hipoglikemii:
- hipoglikemia jatrogenna (egzogenna)
- hipoglikemia głodowa (na czczo)
- hipoglikemia reaktywna
Hipoglikemia jatrogenna – w głównej mierze jest spowodowana przez stosowanie niektórych, doustnych leków przeciwcukrzycowych. Jej przyczyną może być głodzenie się czy spożycie dużej ilości alkoholu, a także może być efektem zbyt dużego wysiłku fizycznego.
Hipoglikemia głodowa – spowodowana jest brakiem równowagi między syntezą glukozy w wątrobie, a jej tkankowym zużyciem. Jednak najczęstszymi jej przyczynami są: wyspiak trzustki, niektóre zespoły endokrynologiczne, niewydolność wątroby, a także choroby nerek.
Hipoglikemia reaktywna – to inaczej niedocukrzenie po posiłku. Pojawienie się hipoglikemii reaktywnej obserwuje się we wczesnej fazie cukrzycy, u chorych z zaburzeniami opróżniania żołądkowego oraz u osób po resekcji żołądka lub jelita cienkiego. Hipoglikemia reaktywna związana jest z opóźnionym czasem wydzielania insuliny endogennej, w stosunku do wchłaniania pokarmu.
W przypadku hipoglikemii reaktywnej, możemy ją także podzielić ze względu na obraz kliniczny oraz nasilenie objawów:
- łagodna (hipoglikemia bezobjawowa)
- umiarkowana (ustępuje po spożyciu posiłku)
- ciężka (ciężka hipoglikemia może powodować: utratę świadomości – utratę przytomności, drgawki, śpiączkę cukrzycową)
Przyczyny hipoglikemii
Najczęściej do hipoglikemii dochodzi u osób, które chorują na cukrzycę.
Jak wiadomo, w przebiegu tej właśnie choroby, organizm nie jest w stanie w skuteczny sposób wykorzystać glukozy dostarczanej mu wraz z pożywieniem, co w efekcie prowadzi do hipoglikemii reaktywnej, czyli nadmiernej ilości cukru we krwi. Leczenie niektórych postaci cukrzycy zakłada włączenie insuliny oraz innych leków, które mają obniżyć stężenie glukozy we krwi.
Jeśli leki te zostały nieprawidłowo zastosowane (przyjęcie zbyt dużej dawki insuliny) lub nieprawidłowo podane (u osób chorych na cukrzycę – stosujących insulinę, może to być spowodowane nieprawidłowym wstrzyknięciem insuliny), może to spowodować nadmierny spadek poziomu cukru we krwi, następstwem tego czego będzie rozwój ciężkiej hipoglikemii.
Hipoglikemia reaktywna może pojawić się także u osób zdrowych – w następujących sytuacjach:
- niedożywienie, głodzenie się, nieregularne spożywanie posiłków
- nadmierne spożycie alkoholu
- zbyt duży wysiłek fizyczny
- przewlekłe biegunki (u dzieci hipoglikemia w pierwszej kolejności objawia się właśnie w ten sposób)
Hipoglikemia może być także jednym z objawów niektórych chorób:
- niewydolność nerek
- niedoczynność przysadki
- nadczynność tarczycy
- choroby związane z niewydolnością nadnerczy (choroba Addisona)
- choroby związane z niewydolnością wątroby
- choroby infekcyjne o ciężkim przebiegu
O hipoglikemii reaktywnej mówi się także “hipoglikemia poposiłkowa”, która to pojawia się do 4 godzin po spożyciu posiłku.
Wystąpienie hipoglikemii reaktywnej może świadczyć o wczesnym etapie rozwoju cukrzycy typu 2. W przebiegu hipoglikemii reaktywnej, komórki organizmu są dużo mniej wrażliwe na działanie insuliny.
W odpowiedzi na hipoglikemię, organizm zaczyna nadprodukcję insuliny, co w niektórych przypadkach może powodować nadmierny spadek stężenia glukozy we krwi, tym samym prowadząc do rozwinięcia się hipoglikemii poposiłkowej.
Jeśli chodzi o kobiety ciężarne, to do pojawienia się hipoglikemii najczęściej dochodzi wtedy, kiedy u kobiety została rozpoznana cukrzyca ciążowa.
Wystąpienie objawów hipoglikemii w trakcie ciąży, może stanowić zarówno zagrożenie dla matki, jak i dla dziecka. Właściwa i rzetelna kontrola glikemii w tym przypadku jest szczególnie ważna.
Objawy hipoglikemii
Pierwsze objawy hipoglikemii pojawiają się tak naprawdę, przy różnych stężeniach cukru we krwi. Dzieje się tak, ponieważ stężenie glukozy we krwi jest dość zmienną cechą (indywidualną dla każdego człowieka).
Przyjmuje się, że stężenia glukozy niższe niż 70 mg/dl, wywołują rozwój hipoglikemii.
Pierwsze objawy niedocukrzenia zazwyczaj ulegają nasileniu, gdy stężenie glukozy we krwi gwałtownie spada – niski poziom cukru = nasilone objawy hipoglikemii.
Najbardziej charakterystyczne objawy hipoglikemii reaktywnej to:
- kołatanie serca
- zawroty głowy (mogą prowadzić do utraty przytomności)
- problemy z koncentracją
- zaburzony kontakt z otoczeniem, zaburzenia zachowania (mogą prowadzić do zaburzeń świadomości)
- drżenia mięśniowe
- zwiększona nerwowość, uczucie niepokoju
- nadmierna senność
- mrowienie skóry twarzy
- uczucie ogromnego głodu
- nagłe, silne pocenie się
- osłabienie
- bladość powłok skórnych
- uczucie zimna
- ból głowy
- nudności (mogą doprowadzić do wymiotów)
Nie wszystkie te objawy muszą wystąpić w przebiegu tej choroby. Obraz kliniczny jest uzależniony od osoby chorej, m.in.: od jej wieku, od tego jak szybko spada poziom cukru we krwi oraz dodatkowych obciążeń chorobowych.
Nieleczona hipoglikemia sprawia, iż jej objawy znacznie się nasilają.
Ciężka postać niedocukrzenia może prowadzić do rozwoju poważnych zaburzeń w ośrodkowym układzie nerwowym np. wystąpienie zaburzeń rytmu serca, drżenie rąk, utrata przytomności, zaburzenia oddychania, a nawet śpiączka.
W większości przypadków, wystąpienie ww objawów hipoglikemii świadczy o pojawieniu się uszkodzeń tkanek mózgu, co prowadzi nie tylko do permanentnych zaburzeń neurologicznych, ale także może powodować zgon.
Objawy niedocukrzenia
Lekka hipoglikemia (tzw. niedocukrzenie) charakteryzuje się wystąpieniem następujących objawów:
- kołatanie serca
- nadmierna potliwość
- osłabienie
- niezborność ruchów
- blada skóra
- drażliwość, nerwowość
- niepokój
- drżenie rąk
- poszerzenie źrenic
- umiarkowany wzrost ciśnienia tętniczego
- wilczy głód
- mrowienie wokół ust
W przypadku ciężkiej hipoglikemii mogą wystąpić objawy, takie jak:
- zaburzenia koncentracji
- zaburzenia świadomości
- zaburzenia równowagi
- zawroty głowy
- zaburzenia widzenia
- splątanie
- drgawki
- utrata przytomności
W niektórych przypadkach objawy te nie muszą iść w parze z niskim poziomem glukozy we krwi. Dzieje się tak ponieważ stopień zaawanasowania hipoglikemii nie zależy wyłącznie od tego, jaki jest poziom cukru we krwi, ale także od tego, w jakim tempie cukier spada.
Stężenie glukozy
Glukoza odgrywa kluczową rolę w zachowaniu metabolicznej homeostazy w organizmie. Przedostaje się ona do układu krążenia za pomocą: przewodu pokarmowego, wątroby oraz nerek.
Poziom stężenia glukozy we krwi zależy od jej wchłaniania w jelitach, produkcji w wątrobie i nerkach oraz od tempa, w jakim zostaje zużywana przez tkanki.
Za utrzymanie równowagi pomiędzy zużyciem glukozy, a jej produkcją, w głównej mierze odpowiedzialna jest trzustka.
Trzustka produkuje hormony takie jak: insulina i glukagon. Hormony te regulują poziom glukozy, w zależności od przyjmowanych pokarmów oraz aktualnego zapotrzebowania energetycznego organizmu.
Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, hipoglikemia diagnozowana jest w momencie, w którym poziom glukozy we krwi jest niższy niż 70 mg/dl (3,9mmol/l).
Glukoza to nic innego, jak cukier prosty, który to jest podstawowym źródłem energii, potrzebnej do funkcjonowania tkanek organizmu.
W przypadku, gdy poziom glukozy w krwioobiegu jest zbyt niski, dochodzi do zaburzeń funkcjonowania licznych narządów, a także do rozwoju różnego rodzaju objawów chorobowych.
Ważne jest, aby znać możliwe objawy niedocukrzenia organizmu, a także wiedzieć, w jaki sposób prawidłowo zareagować, aby zahamować ich rozwój.
Jak zapobiegać zbyt dużym spadkom poziomu cukru we krwi?
Poniżej znajdziesz kilka sposobów, za pomocą których możesz zapobiegać zbyt dużym spadkom stężenia cukru we krwi.
1. Jedz 2, maksymalnie 3 posiłki dziennie.
Mówi się, że dobrze zbilansowana dieta opiera się o 5 -7 posiłków dziennie. I jest to prawda. Natomiast spożywanie takiej ilości posiłków przez osoby, u których pojawiła się hipoglikemia, tylko przedłuża chorobę, a także sukcesywnie pogarsza stan chorego.
Jeśli wiesz, że masz problem z tym, że stężenie glukozy we krwi drastycznie spada, należy zjadać solidne śniadanie oraz obiad. Kolacja natomiast powinna być już mała. Między posiłkami należy zachować przynajmniej 5-cio godzinne odstępy, a także ściśle przestrzegać godzin ich spożywania.
Nie należy jeść zarówno tuż przed snem, jak i w ciągu nocy. Spowodowane jest to tym, że organy trawienne powinny pracować w określonych odstępach czasu, aby mogły wypracować sobie rytmiczny cykl pracy i odpoczynku. Nie należy też podjadać między posiłkami. Mówi się, że ponad 90% osób, u których na co dzień występuje zbyt niski poziom stężenia glukozy we krwi, nie ma problemu z utrzymaniem jej prawidłowego poziomu między posiłkami. Zbyt niski poziom glukozy następuje kilka godzin po zjedzeniu słodyczy lub innych rafinowanych węglowodanów.
2. Wybieraj pełnoziarniste produkty spożywcze.
W utrzymaniu stężenia glukozy na prawidłowym poziomie z pewnością pomoże Ci spożywanie różnego rodzaju kasz: jaglanej, gryczanej, jęczmiennej, quinoa, brązowego ryżu, płatków owsianych, makaronu razowego, brązowego ryżu i innych pełnoziarnistych produktów zbożowych.
W tym przypadku najlepiej będzie, jeśli pszenny chleb zastąpisz pieczywem żytnim lub razowym. Wszystkie rafinowane produkty zbożowe, które sprzyjają rozwojowi hipoglikemii powinny zostać wyeliminowane z diety.
3. Zrezygnuj z nabiału.
W utrzymaniu prawidłowego stężenia glukozy we krwi nie pomaga także spożywanie nabiału. Jako substytut, sięgaj po niesłodzone mleka roślinne, np. mleko migdałowe, sojowe czy kokosowe. Jako zamiennik dla twarogu możesz wybierać serki sojowe np. tofu.
4. Postaw na warzywa i owoce!
Zarówno warzywa, jak i owoce zawierają duże ilości błonnika, soli mineralnych oraz witamin, które pomagają uregulować metabolizm i trawienie. Błonnik z kolei zapobiega zbyt szybkiemu wchłanianiu cukru do krwi. Jeśli chodzi o owoce, także nie ma tutaj żadnych ograniczeń. Jedyne, na co musisz uważać, to owoce suszone, ponieważ zawierają skoncentrowany cukier. Warzywa z kolei dostarczają do organizmu więcej różnorodnych węglowodanów, aniżeli owoce.
5. Orzechy i nasiona strączkowe zamiast mięsa.
Aby skutecznie zapobiegać hipoglikemii, sięgaj po roślinne źródła białka, ponieważ zawierają błonnik, a ten z kolei korzystanie wpływa na regulowanie poziomu cukru w organizmie. Ważne jest, aby te produkty, które są wysokokaloryczne (orzechy i nasiona oleiste) nie były spożywane w zbyt dużych ilościach.
6. Zrezygnuj z cukru.
Są różne przyczyny hipoglikemii, natomiast cukier i produkty go zawierające, są jedną z przyczyn niedocukrzenia krwi – kilka godzin po posiłku. Powodują one szybki wzrost stężenia glukozy we krwi, a następnie zbyt duży spadek cukru.
7. Nie pij alkoholu, kawy ani herbaty. Jeśli palisz, również z tego zrezygnuj.
Unikanie spożywania alkoholu, kawy oraz herbaty pobudza trzustkę i zatruwa komórki. Kofeina i nikotyna to substancje silnie stymulujące produkcję insuliny, dlatego też należy ich bezwzględnie unikać.
Zdrowa i odpowiednio zbilansowana dieta odgrywa w naszym życiu ogromnie ważną rolę. Bez względu na to, czy zmagamy się z chorobą, czy nie – powinniśmy należycie dbać o swoje zdrowie. Skomponowanie oraz przygotowanie różnorodnych, zdrowych i smacznych posiłków na cały dzień, wymaga od nas bardzo dużo czasu i zaangażowania. Bardzo często wysiłek jaki musimy w to włożyć, zniechęca nas do dalszych działań, w efekcie czego wracamy do złych nawyków żywieniowych. A gdyby ktoś przygotował te posiłki za Ciebie?
W takiej sytuacji z pomocą przychodzi catering dietetyczny Pomelo. W ofercie Pomelo znajdziesz aż 15 różnych diet, dostosowanych do różnych potrzeb. Każda dieta została przygotowana pod czujnym okiem, doświadczonego dietetyka, który zadbał nie tylko o odpowiednią kaloryczność posiłków, ale także o to, aby produkty wykorzystane to ich przygotowania były najwyższej jakości. Pomelo nie dość, że przygotuje dla Ciebie pełnowartościowe posiłki na cały tydzień, to jeszcze dostarczy Ci je do domu.
Leczenie hipoglikemii
Głównym celem w leczeniu hipoglikemii jest podwyższenie poziomu cukru we krwi. Najprostszym sposobem, aby to osiągnąć, jest zjedzenie niewielkiego posiłku, bogatego w cukry proste np. sok owocowy.
Należy natomiast unikać spożywania produktów, które zawierają duże ilości tłuszczów np. czekolada. Obecny w nich cukier nie wchłania się na tyle szybko, aby skutecznie walczyć z objawami niedocukrzenia (np. utratą przytomności).
Po spożyciu cukrów prostych, warto dostarczyć do organizmu produkty, zawierające cukry złożone np. chleb lub ziemniaki – takie działanie pomoże zapobiec nawrotowi hipoglikemii, po zużyciu przez organizm węglowodanów (pochodzących z pierwszego posiłku).
Jeśli hipoglikemia prowadzi do utraty przytomności, należy natychmiast zgłosić się po pomoc do lekarza. W takiej sytuacji leczenie może obejmować oznaczenie stężenia glukozy za pomocą glukometru, aby następnie dożylnie podać roztwór glukozy. Kolejnym krokiem w leczeniu niedocukrzenia, będzie uporanie się z objawami hipoglikemii.
W przypadku osób chorujących na cukrzycę (leczonych insuliną), przestrzeganie zasad diety oraz dawkowania insuliny, także ma ogromny wpływ na częstotliwość występowania epizodów niedocukrzenia. I o ile u osób stosujących insulinę jest nieco łatwiej (ponieważ po wstrzyknięciu insuliny poziom cukru się wyrównuje), o tyle u osób, które nie noszą jej przy sobie, jest nieco trudniej. Takie osoby mogą stosować suplementy diety, które zawierają składniki normalizujące poziom glukozy we krwi.
