Refluks – dieta, zioła, zalecenia. Jaka dieta przy refluksie?

Refluks żołądkowo-przełykowy, nazywany także refluksowym zapaleniem przełyku, to schorzenie układu pokarmowego, które charakteryzuje się cofaniem treści żołądkowej do przełyku. W warunkach normalnych, dolny zwieracz przełyku – struktura mięśniowa znajdująca się na styku przełyku i żołądka – działa jak zawór, który zamyka przełyk, uniemożliwiając cofanie się kwasów żołądkowych. W przypadku refluksu, dolny zwieracz przełyku nie działa prawidłowo, co powoduje, że treść żołądkowa, w tym kwas solny, może cofać się do przełyku. To zjawisko może prowadzić do podrażnienia błony śluzowej przełyku, co objawia się różnymi dolegliwościami. Najczęstsze objawy refluksu to zgaga, pieczenie w klatce piersiowej, kłopoty z przełykaniem, czy uczucie pełności w żołądku.

Leczenie w chorobie refluksowej obejmuje zmiany stylu życia, takie jak dostosowanie diety i utrzymanie zdrowej wagi, oraz stosowanie leków, które zmniejszają produkcję kwasu żołądkowego lub wzmacniają dolny zwieracz przełyku.

Choroba refluksowa – przyczyny

Patogeneza refluksu żołądkowo-przełykowego jest złożona i obejmuje szereg czynników, które wspólnie przyczyniają się do rozwoju tego schorzenia. Identyfikacja jednoznacznych i konkretnych czynników jest trudna ze względu na różnorodność mechanizmów, które mogą prowadzić do osłabienia dolnego zwieracza przełyku i cofania się treści żołądkowej. Wpływ na patogenezę mają zarówno czynniki fizjologiczne, jak i środowiskowe, co sprawia, że każdy przypadek refluksu może być unikalny.

Osłabienie dolnego zwieracza przełyku, zaburzenia motoryki przełyku, nadmierna produkcja kwasu żołądkowego oraz inne czynniki, takie jak przepuklina rozworu przełykowego czy nadmierne ciśnienie w jamie brzusznej, współdziałają ze sobą, tworząc kompleksowy obraz patogenezy refluksu.

Na ryzyko wystąpienia refluksu wpływa także spożywanie pokarmów i napojów, które pobudzają produkcję kwasu żołądkowego, takich jak kofeina, tłuste potrawy, czekolada czy pikantne przyprawy.

Palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, oraz niektóre schorzenia, takie jak zespół jelita nadwrażliwego, cukrzyca, czy otyłość mogą być również związane z pojawieniem się objawów refluksu żołądkowego.

Otyłość- nadmiar tkanki tłuszczowej nasila nacisk na żołądek, co zwiększa zarówno ryzyko występowania samego refluksu, jak i pojedynczego epizodu bólowego.

Najważniejsze zalecenia żywieniowe

Refluks żołądkowo-przełykowy stanowi schorzenie przewodu pokarmowego, gdzie kluczową rolę odgrywa modyfikacja nawyków żywieniowych. Odpowiednia dieta pełni istotną funkcję w ochronie chorych narządów, łagodzeniu objawów oraz wspomaganiu procesu leczenia.

Warto wprowadzić małe modyfikacje, które mogą przynieść korzyści w dłuższej perspektywie.

Zaleca się, by chorzy spożywali 4–6 niewielkich posiłków dziennie, o stałych porach. Posiłki należy spożywać w wolnym tempie. Szybkie spożywanie posiłków sprzyja połykaniu większych ilości powietrza w czasie jedzenia, co może wpływać na wzrost ciśnienia wewnątrzbrzusznego i przyczyniać się do częstszego występowania refluksu.

Należy ograniczyć: smażenie, podsmażanie, tradycyjne pieczenie i dodawanie do potraw dużych ilości tłuszczu

Ostatni posiłek powinien być spożywany najpóźniej 2-3 godziny przed snem, aby uniknąć objawów refluksu w nocy.

Należy unikać spożywania potraw gorących i zimnych.

Należy spożywać małe kawałki jedzenia, najlepiej o miękkiej konsystencji.

Unikaj pokarmów obniżających ciśnienie dolnego zwieracza przełyku, które mogą nasilać objawy choroby. Do takich produktów zaliczamy: kawę, wyroby czekoladowe, tłuste mięso, alkohol.

Objawy przy chorobie refluksowej przełyku

Objawy refluksu żołądkowo-przełykowego (GERD) mogą być różnorodne i obejmować zarówno dolegliwości przełyku, jak i inne symptomy związane z układem pokarmowym. Do najczęstszych objawów zaliczamy:

• zgagę: odczuwanie pieczenia lub gorąca w okolicy przełyku, często zlokalizowane w górnej części klatki piersiowej. Zgaga może nasilać się po spożyciu posiłków lub w pozycji leżącej.
• kwasowy smak w ustach: W wyniku cofania się treści żołądkowej do przełyku, może występować kwasowy smak w jamie ustnej.
• problemy z przełykaniem: Trudności w przełykaniu, zwłaszcza suchej lub twardo-chlebowej żywności, mogą być jednym z objawów refluksu.
• przewlekły kaszel i chrypka: Cofanie się treści żołądkowej może prowadzić do podrażnienia dróg oddechowych, co objawia się kaszlem i chrypką.
• ból w klatce piersiowej: Ból może przypominać ból serca, co czasem prowadzi do mylenia objawów refluksu z problemami kardiologicznymi.
• odbijanie: Częste odbijanie się, zarzucanie treści żołądkowej do przełyku, lub uczucie “goryczy” w gardle.

Refluks leczenie

Leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego (GERD) obejmuje różne podejścia, od modyfikacji stylu życia po stosowanie leków i w niektórych przypadkach, interwencję chirurgiczną. Poniżej znajdują się ogólne strategie leczenia refluksu:

Leczenie farmakologiczne

W farmakologicznym leczeniu choroby refluksowej przełyku przyjmowanie leków przyczynia się do ustępowania objawów choroby i poprawy jakości życia pacjentów. Najczęściej stosowaną grupą leków są IPP, które dostępne są na rynku w postaci preparatów: omeprazol, pantoprazol. Inhibitory pompy protonowej hamują proces wydzielania kwasu solnego w jego końcowym etapie i tym samym podwyższają pH w żołądku.

Leczenie chirurgiczne

Wskazaniem do leczenia chirurgicznego jest przede wszystkim nieskuteczna farmakoterapia. Operacja antyrefluksowa jest zazwyczaj polecana głównie u osób młodych, które będą wymagały długotrwałego leczenia inhibitorami pompy protonowej (IPP), a także u pacjentów doświadczających objawów aspiracji treści żołądkowej do dróg oddechowych. Celem leczenia chirurgicznego jest utworzenie bariery zapobiegającej cofaniu się treści pokarmowej żołądka do przełyku.

Modyfikacja stylu życia

Przy leczeniu choroby refluksowej przełyku oprócz leczenia farmakologicznego konieczne jest wprowadzenie zmian w stylu życia.

U wszystkich chorych z objawami choroby refluskowej zalecane jest zmniejszenie masy ciała. Nadmierna masa ciała wiąże się ze wzrostem ciśnienia wewnątrzbrzusznego, co nasila dolegliwości chorobowe. Nadmiar tkanki tłuszczowej nasila nacisk na żołądek, co może prowadzić do refluksu.

W wielu badaniach wykazano także, że palenie tytoniu zwiększa częstość wystąpienia objawów refluksu. Zmniejsza ciśnienie dolnego zwieracza przełyku oraz upośledza perystaltykę przełyku. Dlatego też osobom przy refluksie zaleca się rzucenie palenia.

Alkohol zmniejsza napięcie LES (czyli napięcie dolnego zwieracza przełyku) oraz upośledza motorykę przełyku i opróżnianie żołądka, co może nasilać zarzucanie treści pokarmowej do przełyku. Dodatkowo napoje alkoholowe, w różnym stopniu pobudzają żołądek do wydzielania kwasu żołądkowego. Dlatego należy wykluczyć alkohol, zwłaszcza ten który powstaje w wyniku fermentacji np. piwo, wino, czy szampan.

Należy też pamiętać o przestrzeganiu kilku podstawowych zasad, które w pewnym stopniu mogą zmniejszyć występowanie epizodów refluksu, na przykład uniesienie wezgłowia łóżka o 15–20 cm, unikanie pozycji leżącej przez 2–3 godziny po spożyciu ostatniego posiłku, unikanie wieczornych przekąsek, unikanie wykonywania dużego wysiłku fizycznego po posiłku oraz unikanie noszenia obcisłej odzieży.

Istotne jest także wprowadzenie diety lekkostrawnej, która będzie miała na celu ograniczenie nadmiernego wydzielanie kwasu solnego i neutralizowanie soku żołądkowego. W przypadku refluksu żołądkowo-przełykowego zaleca się spożywanie pięciu lub sześciu niewielkich objętościowo posiłków. Unikaj spożywania zbyt dużych porcji, ponieważ mogą one prowadzić do rozciągania żołądka, osłabienia napięcia dolnego zwieracza przełyku i sprzyjania cofaniu się kwasów żołądkowych.

Dieta przy refluksie żołądka – co jeść, a czego unikać?

Na początku leczenia choroby refluksowej zalecane jest wprowadzenie diety łatwostrawnej, która powinna się opierać na produktach delikatnych, aby ograniczyć wydzielanie soku żołądkowego. W miarę ustępowania objawów refluksu można ją rozszerzać. Niektóre produkty spożywcze, zwłaszcza te o charakterze kwaśnym, tłustym i pikantnym, mają potencjał drażniący dla żołądka, co dodatkowo wpływa na osłabienie napięcia dolnego zwieracza przełyku. To zjawisko sprzyja cofaniu się treści żołądkowej do przełyku, co może prowadzić do nasilania objawów. Dodatkowo, te pokarmy mogą stymulować wydzielanie kwasu żołądkowego, co pogłębia symptomy choroby refluksowej żołądka.

Produkty dozwolone

• produkty zbożowe: jasne pieczywo pszenne, drobne kasze, ryż biały, makarony pszenne
• mięso i ryby: indyk, kurczak, wołowina, cielęcina, dorsz, szczupak, sola
• jaja: w formie jajecznicy na parze, gotowane na miękko
• warzywa: dobrze tolerowane, obrane, gotowane warzywa: burak, dynia, kabaczek, sałata
• owoce: dobrze tolerowane, w postaci kompotów, galaretek, banany, jagody, maliny, brzoskwinie, arbuz, winogrono
• produkty mleczne: chude mleko, jogurt naturalny, twaróg, maślanka
• tłuszcze w ograniczonej ilości: oleje roślinne, masło
• przyprawy łagodne i dobrze tolerowane
• słabe napary kawy i herbaty, woda niegazowana, rozcieńczone soki owocowe
• słabe buliony i wywary, potrawy gotowane, duszone bez obsmażania, pieczone w folii

Produkty niewskazane

• produkty zbożowe: pieczywo razowe, kasze gruboziarniste, mąka żytnia, makaron razowy
• mięso i ryby: tłuste mięso (wieprzowina, baranina), pasztety, konserwy, ryby tłuste i wędzone
• warzywa: cebula, czosnek, kapusta, pomidory, warzywa marynowane, nasiona roślin strączkowych, frytki
• owoce: owoce cytrusowe, śliwki, wiśnie, porzeczki, gruszki, owoce suszone
• tłuszcze: boczek, smalec
• nabiał: tłuste mleko, sery topione, feta, mozzarella, sery pleśniowe, śmietana
• napoje: mocna kawa, napoje gazowane, kakao, napoje energetyzujące, alkohol, napary z mięty
• przyprawy: ostre przyprawy, musztarda, ocet, ketchup, przyprawy z glutaminianem sodu
• słodycze: wyroby czekoladowe, torty, kremy, chałwa, pączki, faworki, bita śmietana
• wywary mięsne, tłuste, potrawy pikantne, kwaśne, słone, smażone

Woda i mleko na refluks – czy pomaga?

Niektórym osobom w łagodzeniu zgagi może pomóc doraźnie popijanie mleka, lub wody średniozmineralizowanej. Płyny te oczyszczają przełyk, spłukując kwaśną treść żołądka, która przedostała się do przełyku, oraz neutralizują tę treść.

Dieta refluksowa- przykładowy jadłospis

Śniadanie: Kanapki z pieczywa pszennego z twarożkiem ze szczypiorkiem, ogórek zielony bez skórki

II Śniadanie: koktajl truskawkowy na mleku 1,5% tłuszczu

Obiad: Pierś z kurczaka pieczona w ziołach, ryż biały, gotowana marchewka

Podwieczorek: kasza jaglana z duszonym jabłkiem

Kolacja: sałatka z makaronem penne, tuńczykiem, szpinakiem i oliwkami

Dieta i styl życia pomogą w chorobie refluksowej

Choroba refluksowa przełyku to stan, w którym treść żołądkowa cofa się do przełyku, co wywołuje uciążliwe objawy oraz może prowadzić do powikłań. Styl życia i niezdrowe nawyki żywieniowe, w tym nadmierna masa ciała, stres, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu oraz brak aktywności fizycznej, są uznawane za czynniki zwiększające ryzyko rozwoju GERD. Za złoty standard w farmakoterapii pacjentów cierpiących na refluks żołądka uważa się inhibitory pompy protonowej (PPI), których działanie polega na hamowaniu wydzielania kwasu solnego i zwiększaniu pH treści żołądkowej. Modyfikacja nawyków żywieniowych przez pacjentów z GERD jest istotnym elementem terapii, uzupełniającym leczenie farmakologiczne. Lekarz zawsze powinien informować pacjenta o konieczności zmiany diety i nawyków żywieniowych. W diecie refluksowej pacjentów z GERD zaleca się spożywanie potraw lekkostrawnych z ograniczeniem produktów spożywczych pobudzających wydzielanie soku żołądkowego czy spowalniających opróżnianie żołądka.