Spis treści
Co to dieta ketogeniczna, na czym polega, jak zacząć, jadłospis i efekty
Dieta ketogeniczna, inaczej ketogenna lub potocznie określana jako “keto” to dieta wysokotłuszczowa z rygorystycznym ograniczeniem podaży węglowodanów i umiarkowanym spożyciem białka. W standardowej diecie ketogenicznej rozkład makroskładników jest następujący: 75% tłuszczów, 20% białka i 5% węglowodanów. Odgórne założenia mówią o dostarczeniu maksymalnie 50g węglowodanów, ale jest to kwestia indywidualna. Osoby, które wykazują dużą aktywność fizyczną i ich masa ciała jest wysoka mogą spożywać więcej węglowodanów (do 80g/dzień) i nadal będą w ketozie – co jest celem tej diety.
Wspomniany stan – ketoza – to moment w którym źródłem energii dla organizmu są ciała ketonowe, a nie glukoza. W standardowej diecie to węglowodany stanowią paliwo dla naszego organizmu, ale gdy rygorystycznie ograniczymy ich podaż w diecie i zapasy glikogenu będą się wyczerpywać to dojdzie do glukoneogenezy i ketogenezy. Wyjaśniając – glukoneogeneza to wytwarzanie glukozy z kwasu mlekowego, glicerolu i aminokwasów, a ketogeneza to powstawanie ciał ketonowych z wolnych kwasów tłuszczowych, które stanowią źródło energii w zamian za węglowodany.
Dieta ketogeniczna – dla kogo
Dieta ketogeniczna może być alternatywnym rozwiązaniem dla osób które chcą zredukować swoją masę ciała, ale dieta konwencjonalna nie przyniosła oczekiwanego efektu. Kluczem do osiągnięcia założonego celu na diecie ketogenicznej, high carb czy standardowej jest deficyt energetyczny, czyli musimy dostarczać mniej energii naszemu organizmowi niż on potrzebuje, aby mógł skorzystać ze zgromadzonych zapasów w postaci tkanki tłuszczowej. Jednak omawiany sposób żywienia jest tym wykluczającym słodycze, słone przekąski, makarony, ryże, kasze, pieczywo i wiele innych produktów węglowodanowych, więc z założenia sprzyja on mniejszej podaży kalorii, a dodatkowo są to produkty po które sięgamy z większą chęcią i trudniej jest ograniczyć ich ilość spożycia.
Wprowadzenie diety ketogenicznej jest uznawane na całym świecie, jako metoda niefarmakologicznego leczenia padaczki lekoopornej u dzieci. Zastosowanie tego rodzaju odżywiania u pacjentów z chorobami neurodegeneracyjnymi (Parkinson, Alzheimer) także poprawiło ich stan zdrowia.
Dieta ketogeniczna – przeciwskazania
Stosowanie diety ketogenicznej jest wykluczone u osób z wrodzonymi wadami metabolicznymi związanymi z przemianami tłuszczu, u osób z chorobami wątroby i trzustki, kamicą dróg żółciowych, niewydolnością nerek, hiperlipidemią, chorobami układu krążenia oraz w ciąży i podczas karmienia piersią. Taki sposób żywienia jest dosyć restrykcyjny, dlatego zawsze należy skonsultować wprowadzenie tej diety z lekarzem i/lub dietetykiem.
Dieta ketogeniczna – jak zacząć?
Początkiem ‘bycia na keto’ jest adaptacja, czyli przystosowanie organizmu do wykorzystania ketonów, inaczej ciał ketonowych, jako źródła energii. Ilość węglowodanów w diecie powinniśmy ograniczyć do 50 gramów w ciągu dnia. Czas adaptacji to 2-4 tygodnie i po tym okresie samopoczucie powinno znacznie się poprawić, ponieważ tak rygorystyczne ograniczenie węglowodanów objawia się początkowo zaparciami, bólem głowy i brzucha, zaburzeniami snu, rozdrażnieniem i osłabioną koncentracją. W tym okresie dochodzi do zwiększonej diurezy, co powoduje utratę elektrolitów, więc warto uzupełniać sód, magnez i potas.
Dieta ketogeniczna – co jeść
Dieta ketogeniczna opiera się na mięsie, rybach, owocach morza, jajach, nabiale, niskowęglowodanowych warzywach (np. kalafior, cukinia, szparagi), orzechach, pestkach, nasionach oraz tłuszczach (m.in. oleje roślinne, oliwa z oliwek). Ograniczone do minimum powinny być za to produkty zbożowe (m.in. pieczywo, makarony, kasze, mąki, ryż, płatki), owoce (m.in banan, jabłko) oraz wszelkiego rodzaju suplementy będące źródłem węglowodanów.
Dieta ketogeniczna – jadłospis
Śniadanie: Omlet królewski z warzywami i mozzarellą
II śniadanie: Krem cebulowy z chipsami z salami
Obiad: Orientalna wieprzowina smażona z warzywami podawana z surówką koperkową
Podwieczorek: Keto deserek z mascarpone i wiórkami kokosa z musem jagodowym
Kolacja: Podudzia „jalapeno” na musie kalafior-curry z grillowanym boczkiem i surówką z czerwonej kapusty
Dieta ketogeniczna – przepisy
Keto naleśniki z twarożkiem (2 porcje)
Ciasto:
- 4 jajka
- 36g mascarpone
- 30g masła
- 10g oleju do smażenia
Nadzienie do naleśników:
- 200g tłustego twarogu
- 2-3 łyżki śmietany 36%
- 3 łyżki erytrytolu
Sposób przygotowania:
- Jajka, mascarpone i masło zblendować na gładką masę
- Olej rozgrzać na patelni i wylać porcję ciasta, aby równomiernie pokryło powierzchnię
- Smażyć około 2 minut, przekręcić na drugą stronę i zdjąć z patelni gdy naleśnik ładnie się zarumieni
- Wszystkie składniki nadzienia zblenować
- Naleśniki wypełnić przygotowaną masą i złożyć w trójkąty
Zapiekanka z kurczakiem i kalafiorem (2 porcje)
Składniki:
- 300g piersi z kurczaka
- 250g różyczek kalafiora
- 80g majonezu
- 80g sera cheddar
- 80g mozzarelli
- 15g oleju rzepakowego
Sposób przygotowania:
- Pokrojoną pierś z kurczaka usmażyć na oleju rzepakowym
- Różyczki kalafiora ugotować al dente
- W żaroodpornym naczyniu ułożyć kurczaka, kalafior, równomiernie rozsmarować majonez i posypać dwoma rodzajami startego sera
- Piec w temperaturze 180 ⁰C przez 25 minut
Keto zupa (2 porcje)
Składniki:
- 15g oleju rzepakowego
- 50g cebuli
- ząbek czosnku
- 400ml bulionu warzywnego
- 200g pieczarek
- 50g sera cheddar
- 50 g sera gouda
- 30 g sera parmezan
- 50 ml śmietany 18%
Sposób przygotowania:
- Rozgrzać olej na patelni i podsmażyć pokrojoną drobno cebulę, czosnek i pieczarki
- Dodać bulion, a po 5 minutach dodać wszystkie trzy rodzaje sera pokrojone w drobną kostkę i po kolejnych 5ciu minutach dodać śmietanę
Dieta ketogeniczna – efekty
Stosowanie diety ketogenicznej z zachowaniem deficytu energetycznego, jako sposobu na poprawę sylwetki i redukcję kilogramów nie przyniesie większych korzyści niż dieta konwencjonalna. Początkowo zauważymy szybki efekt redukcji masy ciała ze względu na wyczerpywanie się glikogenu mięśniowego oraz wątrobowego, a razem z nimi dużej utraty wody. Jednak z czasem te efekty wyrównują się względem diety o podaży węglowodanów na poziomie 45-65%.
Mimo, że jest uznana za bezpieczną to powinna być prowadzona pod okiem lekarza i/lub dietetyka, ponieważ jej nieprawidłowe zbilansowanie może mieć przełożenie na pogorszenie stanu zdrowia – głównie niedobory mikroskładników i błonnika pokarmowego oraz wysoka podaż nasyconych kwasów tłuszczowych.
