Spis treści
Dla kogo dieta wątrobowa?
Mimo, że nazewnictwo ‘dieta wątrobowa’ jest w powszechnym stosowaniu w społeczeństwie to w nomenklaturze opisu diet nie występuje. Nie powinno używać się nazw diet wywodzących się z jednostek chorobowych lub nazw narządów.
Dieta wątrobowa powinna być głównie stosowana u osób, które otrzymały informację o powstaniu stanu zapalnego czy marskości wątroby od lekarza oraz u osób u których występuje ryzyko wystąpienia niealkoholowego stłuszczenia wątroby (NAFLD), czyli u osób które chorują otyłość, cukrzycę typu 2, dyslipidemię oraz zespół metaboliczny.
Na czym polega działanie wątroby w organizmie?
Wątroba to jeden z istotniejszych narządów w organizmie człowieka. To gruczoł przewodu pokarmowego, który odpowiada za przemiany metaboliczne, wytwarzanie i wydzielanie żółci. Pełni on także funkcje immunologiczne. Mówiąc bardziej szczegółowo to w wątrobie zachodzą przemiany składników odżywczych takich jak białek, tłuszczów, węglowodanów, witamin i składników mineralnych. Dzięki tym procesom organizm wykorzystuje składniki odżywcze z pożywienia. W wątrobie wytwarzane jest ok. 80% cholesterolu oraz ma ona kluczowe znaczenie w metabolicznej aktywacji witaminy D. Wątroba to również organ oczyszczający organizm ze szkodliwych substancji.
Zasady ogólne diety wątrobowej
- Zrezygnowanie ze spożycia alkoholu
Substancje powstające w wyniku metabolizmu alkoholu w organizmie mają na wątrobę toksyczne działanie. Spożywanie przez chorych choćby minimalnych ilości alkoholu prowadzi do postępu choroby, niższego poziomu zminimalizowania objawów oraz zapobiegania dalszemu rozwojowi choroby i powikłań.
- Ograniczenie spożycia kwasów tłuszczowych nasyconych na korzyść kwasów tłuszczowych nienasyconych
Rekomenduje się, aby ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, których głównym źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego (np. tłuste mięso, smalec, jaja). W ich miejsce należy wprowadzić źródła kwasów tłuszczowych nienasyconych, które występują głównie w produktach pochodzenia roślinnego (poza olejem rzepakowym i kokosowym) i rybach.
- Spożywanie większej ilości owoców i warzyw
Warzywa i owoce są podstawą każdej zdrowej diety, dlatego nie można ich pominąć także w diecie wątrobowej. Składniki obecne w tych produktach korzystnie wpływają na pracę wątroby i powinny stanowić one minimum połowę każdego posiłku.
- Unikanie produktów wysokoprzetworzonych
Produkty wysokoprzetworzone to źródło głównie cukrów prostych, soli i tłuszczów nasyconych i wielu dodatków do żywności, które negatywnie wpływają na pracę wątroby.
- Normalizacja masy ciała
U osób z nadmierną masą ciała zaleca się jej zredukowanie poprzez odpowiednio dobraną dietę i jej kaloryczność.
- Wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej
Regularne ćwiczenia przyczyniają się do redukcji masy ciała i poprawiają wydolność fizyczną. Według rekomendacji WHO, zaleca się 150 min/tyg. umiarkowanej aktywności fizycznej, jeśli nie ma przeciwskazań ze strony medycznej.
- Odpowiednia dieta i ilość płynów w ciągu dnia
W codziennej diecie powinna znaleźć się odpowiednia ilość białka, którego źródłem jest chude mięso, nabiał, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych oraz optymalna ilość węglowodanów złożonych czyli grube kasze, makarony i pełnoziarniste pieczywo.
Dodatkowo należy zadbać o odpowiednią podaż płynów, czyli wypijać ok 2 l. wody dziennie.
Co jeść na diecie wątrobowej?
Wśród produktów, które uznaje się za zalecane są:
- kasze, ryże, makarony
- ziemniaki
- chudy nabiał
- warzywa i owoce
- orzechy i nasiona
- ryby
- chude mięso
- oleje roślinne
Czego nie można jeść na diecie wątrobowej?
Wśród produktów, które uznaje się za niewskazane są:
- alkohol
- fast-food
- chipsy
- słodycze
- potrawy smażone
- tłuste mięsa i wędliny
UWAGA! Należy pamiętać, że są to zalecenia dla ogółu chorych i reakcje na produkty mogą być odmienne. Zalecana jest obserwacja organizmu i modyfikacja diety na podstawie pojawiających się dolegliwości. Dieta powinna być dobrana indywidulanie w zależności od stopnia wydolności wątroby, rodzaju zaburzeń metabolicznych, stopnia odżywienia chorego, obecności chorób współistniejących oraz samopoczucia. Stąd najlepiej skonsultować się z dietetykiem klinicznym celem indywidualnej współpracy dietetycznej.
Przykładowy jadłospis diety wątrobowej.
Śniadanie– Twarożek z owocami i grzanką
II śniadanie– Jogurt z ciastkiem orzechowym i prażonym jabłkiem
Obiad- Gotowane ziemniaki z duszoną piersią z indyka i mizerią na jogurcie
Podwieczorek- Tortilla z mozzarellą i łososiem
Kolacja- Makaron z tofu i warzywami
