Nerwica lękowa – objawy, przyczyny, leczenie

Nerwice jest to grupa zaburzeń, sklasyfikowanych w kategorii zaburzeń lękowych (pot. nerwica lękowa).

Z treści tego artykułu dowiesz się:

-Czym jest nerwica lękowa?

-Jakie są objawy nerwicy? (objawy somatyczne oraz objawy psychiczne nerwicy lękowej)

-Jakie są przyczyny nerwicy lękowej?

-Jak leczyć nerwicę lękową?

-Jak zapobiegać pojawieniu się zaburzeń zdrowia psychicznego?

Czym są zaburzenia lękowe – nerwica lękowa?

O nerwicy lękowej mówimy wtedy, gdy pojawiają się zaburzenia emocjonalne, zaburzenia lękowe, natrętne myśli, zaburzenia snu czy zaburzenia działania narządów np. kołatanie serca. O nerwicy lękowej mówimy także wtedy, kiedy pojawiają się objawy psychosomatyczne.

To, co charakteryzuje nerwicę lekową to to, że chorzy są świadomi tego, iż ich objawy mają podłoże psychiczne, a mimo tego odczuwają silny lęk bezpośrednio z nimi związany. Dodatkowo, występuje tutaj dodatnie sprzężenie zwrotne, ponieważ lęk uogólniony wywołuje kolejne objawy somatyczne, które to same w sobie potęgują strach.

Podłożem nerwicy lękowej bardzo często może być przeżyta trauma lub niezaspokojone potrzeby emocjonalne z dzieciństwa. Nerwica lękowa wykształca się również na skutek wewnętrznego konfliktu pomiędzy naturalnymi możliwościami czy tendencjami pacjenta, a presją otoczenia.

Nerwica lękowa może łączyć się z innymi zaburzeniami psychicznymi, dlatego też zdarza się, że trudno jest jednoznacznie określić, które z występujących symptomów wynikają z danego zaburzenia.

Osoby zmagające się z nerwicą lękową mogą być nieco egocentryczne. Może też cechować je perfekcjonizm oraz skłonność do popadania w uzależnienia.

Może Cię zainteresować: Stres oksydacyjny – przyczyny, objawy, zapobieganie

Objawy nerwicy lękowej

Objawy nerwicy lękowej mogą przybierać bardzo różne postaci. Objawy nerwicy lękowej mogą objawiać się jako symptomy somatyczne, zaburzenia funkcji poznawczych, a także problemy emocjonalne. Sam przebieg nerwicy lękowej jest indywidualny dla każdego chorego, a jej objawy mogą, ale nie muszą występować jednocześnie.

Do somatycznych objawów zalicza się m.in. zaburzenia zmysłów (zaburzenia psychosomatyczne) np. problemy z widzeniem lub słuchem, zmieniony lub stępiony smak. Bardzo często występują też bóle o różnej lokalizacji np. bóle głowy czy bóle w klatce piersiowej.

Nerwica może wywoływać niepokojące objawy takie jak: niedowłady, problemy z mówieniem, napady padaczkowe. Najpoważniejsze objawy zaburzeń lękowych to: nieprawidłowe funkcjonowanie narządów wewnętrznych czy ciąża urojona.

Objawy psychiczne nerwicy

• lęk
• niepokój
• intensywne poczucie zagrożenia
• nadmierna czujność
• bezsenność
• zaburzenia seksualne – zmniejszenie libido
• trudności z uwagą i koncentracją
• uczucie ogólnego dyskomfortu psychicznego
• lekowe oczekiwanie
• fobie
• poczucie rozdrażnienia, irytacji
• natręctwa myślowe
• zaburzenia pamięci
• poczucie obcości
• poczucie derealizacji
• ruminacje

Objawy wegetatywne nerwicy lękowej

• przyspieszone bicie serca – kołatanie serca
• drżenie rąk – będące wynikiem drętwienia kończyn
• nadmierne pocenie się
• niekontrolowane czerwienienie się
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego – zaburzenia perystaltyki żołądka i jelit (mogą prowadzić do nerwicy żołądka lub wrzodów żołądka)
• ból w klatce piersiowej – pojawiające się duszności, mdłości
• częsta biegunka
• zaburzenia snu
• bóle głowy (zawroty głowy)
• nadciśnienie tętnicze
• suchość w ustach

Ze strony funkcji poznawczych u osób cierpiących na zaburzenia lękowe, najczęstszymi objawami są: natrętne myśli, natręctwa ruchowe (tzw. nerwica natręctw) np. kompulsywne mycie rąk.

Do częstych objawów nerwicy zalicza się także amnezje oraz problemy z koncentracją.

Do głównych objawów nerwicy lękowej zalicza się również zaburzenia emocjonalne. Są to tzw. objawy lękowe, które przybierają postać silnego lęku – często nieokreślonego. Fobie mogą wywoływać różne przedmioty, zwierzęta, a nawet czynności (np. strach przed komunikacją publiczną).

Nerwica lękowa bezpośrednio łączy się także z napadami paniki, które pojawiają się nagle i często są nieuzasadnione. W przypadku zaburzeń lękowych występują takie objawy jak: spadek nastroju, niezdolność do odczuwania przyjemności czy nawet depresja. Inne objawy choroby to podirytowanie oraz nadpobudliwość.

Szacuje się, że z zaburzeniami lękowymi (nerwicą lękową) zmaga się ok 3-6% dorosłych oraz ok 5% dzieci i młodzieży – zazwyczaj pierwsze zaburzenia lękowe pojawiają się w okolicach 8 – 9 roku życia.

Grupy ryzyka w nerwicy lękowej

Ryzyko rozwoju zaburzeń lękowych w dowolnym momencie życia szacuje się na 9%. Możliwe jest doświadczenie pojedynczego epizodu nerwicy lękowej w ciągu całego życia, chociaż zazwyczaj większość osób cierpiących na zaburzenia lękowe doświadcza ich wielokrotnie – zaburzenia lękowe mają więc charakter przewlekł i ciągły.

Badania dowodzą, że nerwicę lękową diagnozuje się 2 razy częściej u kobiet, aniżeli u mężczyzn. Nerwica lękowa dużo częściej diagnozowana jest u osób będących w separacji, rozwiedzionych, bezrobotnych, owdowiałych, mających niski poziom wykształcenia, a także wśród osób o niskim statusie społeczno-ekonomicznym.

Przyjmuje się, że zaburzenia nerwicowe występują częściej u kobiet, ponieważ żyją one w ubóstwie częściej niż mężczyźni. Kobiety są też bardziej dyskryminowane, wykorzystywane seksualnie oraz fizycznie, co także ma ogromny wpływ na wystąpienie zaburzeń psychicznych.

Objawy somatyczne nerwicy lękowej

Zaburzenia lękowe jest to grupa schorzeń o bardzo szerokim spektrum objawów. Zaburzenia lękowe występują w różnej postaci, a także mają różne nasilenie.

Na nerwicę lękową mogą składać się następujące objawy

• objawy psychiczne – zaburzenia przeżywania
• objawy fizyczne (objawy wegetatywne) – zaburzenia zachowania
• objawy psychosomatyczne – zaburzenia psychosomatyczne

Typowe objawy nerwicy to: przyspieszone bicie serca, ucisk w klatce piersiowej, duszności oraz nadciśnienie tętnicze. Atak nerwicy może objawiać się uciskiem z tyłu głowy czy bólem między łopatkami. Innymi objawami nerwicy są napady hiperwentylacji oraz zaburzenia erekcji.

Nieprzyjemne objawy somatyczne to także: problemy dermatologiczne – świąd, pieczenie i nadwrażliwość skóry oraz wysypka.

Zaburzenie psychiczne jakim jest nerwica, może dawać objawy neurologiczne bądź zbliżone, np. zaburzać pracę układu krwionośnego oraz pracę serca – wywołując kołatania serca. Zarówno łagodny przebieg choroby jak i silna nerwica, w obydwu przepadkach uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie w życiu społecznym czy zawodowym.

Objawy somatyczne nerwicy

• drżenie rąk
• poczucie roztrzęsienia
• bóle kręgosłupa
• bóle i zawroty głowy
• wzmożone napięcie mięśni
• duszność – ból w klatce piersiowej
• hiperwentylacja
• nadmierna reakcja układu autonomicznego:
  • nadmierne pocenie się
  • zimne ręce
  • biegunka
  • suchość w ustach
  • częste oddawanie moczu
  • tachykardia
  • bradykardia
  • przyspieszone bicie serca – kołatanie serca
  • zaczerwienienie skóry
  • zblednięcie
• reakcja przestraszenia
• parestezje
• niedowidzenie
• niedosłyszenie
• zaburzenie erekcji
• zaburzenie miesiączkowania
• jąkanie się
• tiki

Zaburzenia zachowania

• natrętne wykonywanie czynności
• trudności w kontaktach międzyludzkich
• impulsywne lub niedojrzałe zachowania

Zaburzenia dysocjacyjne – nerwica konwersyjna

Zaburzenie dysocjacyjne (nerwica konwersyjna), jak sama nazwa wskazuje jest zaburzeniem nerwicowym. Nerwica konwersyjna polega na tym, iż jest związana w czasie z wydarzeniami stresogennymi, urazowymi, nierozwiązywalnymi lub zaburzonymi związkami z innymi ludźmi.

Nerwica ta definiowana jest jako częściowa lub całkowita utrata prawidłowej integracji pomiędzy wspomnieniami przeszłości, poczuciem własnej tożsamości, bezpośrednimi wrażeniami, a kontrolą dowolnych ruchów ciała.

Dysocjacyjne zaburzenia ruchu zazwyczaj przejawiają się jako niedowład lub porażenie kończyn oraz narządów mowy.

Najdziwniejsze objawy nerwicy lękowej – zaburzenia dysocjacyjnego to:

• problem z poruszaniem kończynami
• zaburzenia równowagi
• niemożność samodzielnego ustania
• zakłócenia koordynacji ruchów
• trudności w wydobyciu głosu

Bezpośrednią przyczyną wystąpienia tych objawów jest nerwica, natomiast same objawy pojawiają się wbrew racjonalnym uzasadnieniom. Objawy te są wręcz niezgodne z wiedzą medyczną dotyczącą m.in. neurologicznego uzasadnienia dla tych zaburzeń.

Nerwica konwersyjna daje także objawy, które są kategoryzowane jako dysocjacyjne znieczulenia oraz utrata czucia zmysłowego. Objawy te dotyczą zmysłów, a konkretnie mówiąc wpływają na ich upośledzenie. W wyniku dysocjacyjnego znieczulenia może dojść do: zaburzeń wzroku lub słuchu, zaburzenia czucia, a nawet całkowitej ślepoty lub głuchoty.

Przyczyny nerwicy lękowej

Na rozwój zaburzeń nerwicowych ma wpływ kilka czynników: czynniki biologiczne, kulturowe i społeczne.

Czynniki wywołujące zaburzenia nerwicowe (nerwicę lękową) to:

• rodzina – lęk jako cecha, może być dziedziczony. Natomiast środowisko rodzinne (wzorce rodzicielskie) może bezpośrednio oddziaływać na rozwój zaburzeń lękowych
• zachowania wyuczone – zazwyczaj nasze nawyki są wyuczone i spowodowane są wpływami środowiskowymi, rodzinnymi i społecznymi. Skłonność do zajmowania się wyimaginowanymi zmartwieniami, z czasem może nakierować nasz umysł na nawykowe zamartwianie się
• osobowość – badania dowodzą, że ludzie, którzy jako dzieci byli dość powściągliwi, są bardziej podatni na zachorowanie na nerwice lękową w dorosłym życiu. Cechy osobowości – nieśmiałość oraz wrażliwość emocjonalna, także zwiększają szansę permanentnego zamartwiania się w przyszłości
• chemia mózgu – część badań wskazuje, że pojawieniu się zaburzeń nerwicowych (np. lęku) sprzyja zmieniona chemia mózgu. Nie jest do końca jasne, czy niepokój powoduje zmiany fizyczne czy może to zmiany fizyczne powodują uczucie niepokoju lub silnego lęku
• warunki medyczne – niektóre choroby i schorzenia mogą dawać niepokojące objawy, podobne do dolegliwości somatycznych. W przypadku nerwicy, mogą także nasilać objawy lękowe (np. ataki paniki). Chorobami tymi są: choroby serca, płuc oraz tarczycy. Aby odpowiednio zdiagnozować źródło uporczywego lęku, w pierwszej kolejności należy przejść badania fizykalne, aby definitywnie wykluczyć inne schorzenia.

Diagnozowanie nerwicy lękowej

Aby nerwica została odpowiednio zdiagnozowana, konieczne jest wykonanie szeregu badań. Jeśli pacjent wykazuje objawy nerwicy, lekarz drogę diagnostyczną rozpocznie od zadawania pytań, dotyczących historii medycznej i psychiatrycznej pacjenta. Osoba mająca objawy nerwicy, powinna także przejść badania fizykalne. Badania laboratoryjne co prawda nie diagnozują zaburzeń psychicznych, takich jak np. nerwica, ale niektóre z nich mogą pomóc lekarzowi w sprawdzeniu, czy pacjent nie cierpi na jakaś chorobę fizyczną, która może dawać podobne objawy co nerwica.

Nerwica lękowa może być powiązana z takimi chorobami jak

• GERD – chorobą refluksową przełyku
• zaburzenia tarczycy, w wyniku których może pojawiać się brzuch tarczycowy
• choroby serca
• padaczka
• zaburzenia afektywne dwubiegunowe
• guz chromochłonny
• stosowane kofeiny, albuterolu lub leków mających za zadanie obkurczenie naczyń

Jeżeli lekarz prowadzący ma podejrzenia, że objawy nerwicy lękowej mogą być wywołane przez stan zdrowia lub nadużywanie substancji psychoaktywnych, powinien on wykonać więcej badań.

W takim wypadku do wykluczenia nerwicy lękowej lekarz może zlecić wykonanie

• badania moczu – w celu sprawdzenia czy pacjent nie nadużywa substancji psychoaktywnych
• badania krwi – w celu sprawdzenia poziomu hormonów
• badania refluksu żołądkowego – aby móc ewentualnie wykluczyć GERD
• prześwietlenia i prób wysiłkowych – w celu sprawdzenia czy pacjent nie cierpi na choroby serca

Lekarz prowadząc swoją diagnozę dotyczącą zaburzeń psychicznych, a konkretnie zaburzeń nerwicowych, opiera na doniesieniach o nasilonym i długotrwałym przebiegu objawów nerwicy. Następnie określa on, czy objawy te dotyczą konkretnego zaburzenia lękowego, czy może pacjent cierpi na zaburzenia lękowe uogólnione.

Aby ostatecznie zdiagnozować wystąpienie nerwicy lękowej u pacjenta, objawy nerwicy muszą przeszkadzać mu w codziennym życiu, a także muszą być obecne minimum przez ostatnie pół roku.

Jak radzić sobie z nerwicą lękową?

Nerwica lękowa należy do tego rodzaju zaburzeń psychicznych, które potrafią zupełnie zdezorganizować dotychczasowe życie osoby chorej. Ważne jest, aby cierpiąc na nerwicę lękową wdrożyć do codziennej rutyny pewne nawyki, które mogą okazać się pomocne w walce z chorobą.

Nawykami tymi są

• joga
• ćwiczenia
• odpowiednia ilość snu
• rezygnacja z kofeiny, alkoholu, narkotyków i innych używek
• biofeedback
• medytacja
• praktykowanie technik relaksacyjnych np. głębokiego oddychania
• zdrowa dieta

W leczeniu nerwicy lękowej, jednym z nawyków, mających dobroczynny wpływ na cały organizm jest zdrowa i zbilansowana dieta. Akurat w przypadku nerwicy, czasami ciężko jest zmotywować się na tyle, aby każdego dnia zadbać o odpowiedni jadłospis. W powrocie do dobrego zdrowia psychicznego może pomóc Ci catering dietetyczny Pomelo. W Pomelo wszystkie posiłki przygotowywane są pod czujnym okiem dietetyka, z najwyższej jakości, świeżych składników. Dzięki temu, posiłki te dostarczają organizmowi komplet niezbędnych witamin i minerałów, potrzebnych do jego prawidłowego funkcjonowania. Nie pozwól, aby nerwica lękowa zawładnęła Twoim życiem! Dlatego już dziś wybierz dla siebie jedną z 16 dostępnych diet od Pomelo i zadbaj o swoje zdrowie zarówno psychiczne jak i fizyczne.

Sposoby na wyeliminowanie zaburzeń nerwicowych

1. Zorganizowane rozwiązywanie problemów

W przypadku zaburzeń nerwicowych, zorganizowane rozwiązywanie problemów polega na przekształcaniu zmartwień w strategię poszukiwania ich rozwiązania. Zacznij od małych zmartwień lub małych problemów, jednocześnie ograniczając się do pracy nad jednym problemem na raz. Gdy staniesz się już biegły w tej technice, śmiało możesz spróbować rozwiązywać większe i bardziej złożone problemy.

Etapy zorganizowanego rozwiązywania problemów:

• zidentyfikowanie problemu
• przeprowadzenie burzy mózgów na temat każdej możliwej opcji i każdego możliwego rozwiązania.
• ocenienie każdego rozwiązania pojedynczo, przywiązując uwagę do zalet i wad każdego z nich
• wybór najodpowiedniejszego rozwiązania, czyli takiego, które można wdrożyć w życie od razu
• zaplanowanie, jak wdrożyć to rozwiązanie w życie

2. Relaks i medytacja uważności

Osoby, które cierpią na jakikolwiek rodzaj zaburzenia lękowego (nerwica, silny lęk, zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, zaburzenia dysocjacyjne, nerwica lękowa, nerwica natręctw) twierdzą, że nie wiedzą jak, a tym samym nie potrafią się zrelaksować. Regularne stosowanie praktyk relaksacyjnych np. stopniowe rozluźnianie mięśni, może przyczynić się do zmniejszenia fizycznych objawów lęku (drżenie rąk, zawroty głowy, szybkie bicie serca, suchość w ustach). Medytacja uważności (ang. Mindfulness), jest to praktyka skupiania uwagi na chwili obecnej. Obejmuje ona zarówno fizyczne odprężenie, jak i dojście do spokojnego stanu umysłu. Badania dowodzą, że wprowadzenie się w taki stan, sprzyja relaksacji całego układu nerwowego. Regularne praktykowanie medytacji może pomóc nam zapanować nad nagłą utratą kontroli, a także nieco wyciszyć objawy nerwicy.

3. Ćwiczenia

Regularne ćwiczenia pozwalają skutecznie wyciszyć objawy nerwicy (zawroty głowy, nagły lęk, napięcie mięśni). Nerwica lękowa to schorzenie, które znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie, natomiast regularna aktywność fizyczna – zwłaszcza na świeżym powietrzu, pozwoli naładować się pozytywną energią, a także skutecznie odwróci uwagę od objawów, jakie daje nerwica lękowa.

Zapobieganie nerwicy lękowej

Zaburzeniom lękowym, wpływającym na pogorszenie zdrowia psychicznego, nie zawsze możemy zapobiec.

Natomiast istnieje kilka sposobów, dzięki którym możemy nauczyć się kontrolować już zmniejszać objawy, jakie daje nerwica lękowa czy nerwica natręctw:

• jeśli doznałeś lub byłeś świadkiem traumatycznego wydarzenia, poszukaj wsparcia i porady u specjalisty
• prowadź aktywny i przede wszystkim zdrowy tryb życia
• starannie zarządzaj swoim czasem i energią – dzięki temu zmniejszysz odczuwany niepokój oraz inne objawy jakie może dawać nerwica lękowa
• pod żadnym pozorem nie izoluj się od innych ludzi
• za każdym razem kiedy zaczynasz się martwić – rób przerwy i spróbuj uwolnić się od problemów
• trzymaj się planu leczenia leki – jeśli takowy posiadasz
• unikaj stosowania wszelakich używek – mogą one nasilać zaburzenie lękowe, mogą wywołać atak nerwicy, mogą przyczynić się do pojawienia nerwicy żołądka, mogą nasilać zawroty głowy
• praktykuj techniki radzenia sobie ze stresem
• jeśli czujesz, że nerwica lękowa Cię przerasta, rozważ dołączenie do grupy wsparcia dla osób borykających się z lękiem oraz innymi zaburzeniami psychicznymi

Leczenie zaburzeń nerwicowych

Aby móc skutecznie leczyć nerwicę lękową, najpierw należy ją zdiagnozować – analizując przyczyny nerwicy lękowej u danego pacjenta. Jeśli inne schorzenie lub zaburzenie lękowe zostało wykluczone, lekarz może skierować pacjenta do psychologa lub psychiatry. Są to bowiem specjaliści od zdrowia psychicznego, dla których zarówno nerwica, jak i żaden inny rodzaj zaburzenia lękowego nie jest tajemnicą. Aby leczyć nerwicę lękową zazwyczaj należy wdrożyć odpowiednią kombinację leków, przy jednoczesnym przeprowadzaniu terapii poznawczo-behawioralnej.

Nerwica lękowa – leczenie farmakologiczne

Aby pomóc pacjentowi w powrocie do dobrego zdrowia psychicznego, psychiatra może zalecić mu przyjmowanie leków zwanych benzodiazepinami, które najczęściej stosuje się w krótkoterminowym leczeniu nerwicy lękowej. Z racji tego, że mogą być uzależniające i mogą powodować pewne działania niepożądane, przepisywane są stosunkowo rzadko. Do niepożądanych objawów zalicza się zakłócanie pamięci oraz koncentracji. Typowe benzodiazepiny to: alprazolam, chlordiazepoksyd, HCl, diazepam, lorazepam. Leków tych pod żadnym pozorem nie można łączyć z alkoholem.

Nerwica lękowa może być leczona przez dłuższy czas – stosując leki przeciwdepresyjne, takie jak: duloksetyna, szczawian escitalopramu, fluoksetyna, paroksetyna, sertralina i wenlafaksyna.

Nerwica lękowa – terapia

Nerwica lękowa to choroba, którą poza farmakologią leczy się także za pomocą terapii. Terapia poznawczo-behawioralna opiera się na regularnych spotkaniach ze specjalistą w dziedzinie zdrowia psychicznego. W przypadku nerwicy lękowej, podczas terapii, pacjent uczy się rozpoznawać oraz zmieniać wzorce myślowe, a także zachowania jakie wywołuje w nim nerwica np. permanentne odczuwanie lęku. Terapia ta pozwala organiczyć zniekształcone myślenie poprzez bardziej realistyczne podejście do problemów. Nerwica lękowa oraz nerwica społeczna to schorzenia, przy leczeniu których terapia w większości przypadków okazuje się być niezwykle skuteczna.

Podczas sesji terapeutycznych pacjent uczy się rozpoznawać i zarządzać swoimi niespokojnymi myślami, których bezpośrednią przyczyną jest właśnie nerwica. Terapeuta uczy pacjenta sposobów na uspokojenie się, w sytuacji gdy dopadają go przykre myśli (na tle nerwicy lękowej). Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, terapia odgrywa ogromnie ważną rolę w skutecznym leczeniu nerwicy lękowej.

Nerwica to choroba, która może dotknąć każdego. W jej przebiegu najważniejsze jest, aby jak najszybciej ją zdiagnozować, a następnie wdrożyć odpowiednie leczenie (farmakologia oraz terapia). Należy jednak pamiętać, że nerwica to nie wyrok – przy odrobinie samozaparcia i pomocy ze strony bliskich oraz specjalistów, można się z nią uporać.